Introverten halen hun energie niet uit sociale contacten, maar zijn daarom nog niet asociaal
In een extraverte maatschappij waar luid roepen wordt aangemoedigd, neemt Ellen Jansegers het voor de introverten op. Zwijgen is goud, een gesprek over de kracht van stilte.
Uit Het Laatste Nieuws – tekst door Lene Kemps – foto door Steven Richardson
De wereld is gemaakt voor extraverte mensen. Voor druktemakers en tafelspringers. Op school ben je flink als je vaak je vinger opsteekt. Op het werk gaat de promotie naar degene die graag het hoge woord voert. Wie anders in elkaar zit, wordt vaak verkeerd begrepen en fout weggezet. “Men omschrijft introverte mensen wel eens als teruggetrokken, zwijgzaam, afstandelijk en soms zelfs arrogant”, zegt Ellen Jansegers. “Introversie wordt vaak geassocieerd met verlegenheid, stil zijn, saaiheid en achter het behang willen kruipen. Maar dat is het dus allemaal niet. Introversie heeft te maken met waar je energie uithaalt. Extraverte mensen laden zich op als ze in groep zijn, genieten van een avond op café. Ze halen energie uit contacten met anderen. Introverte mensen hebben tijd voor zichzelf nodig en herbronnen graag in de stilte. Ze hebben het nodig om af en toe alleen te zijn. Dat betekent niet dat introverten mensenschuw zijn, of asociaal. Helemaal niet. Maar die sociale contacten zijn niet waar ze hun energie uithalen. Ik ben dol op mijn vrienden en familie. Ik ga af en toe graag naar feestjes. Maar dan ben ik de volgende dag wel doodmoe en heb ik wat me-time nodig.”
En voor alle duidelijkheid: introversie is geen ingesteldheid of keuze, het is een aangeboren karaktertrek.
“Wetenschappers nemen aan dat een introverte natuur aangeboren is en genetisch bepaald. De as introversie-extraversie maakt deel uit van de big five, de vijf kenmerken die onze persoonlijkheid bepalen. Samen met emotionele stabiliteit, openheid, mildheid en ordelijkheid bepalen die karaktertrekken wie we zijn. Bekijk deze eigenschappen op een continuüm. Iedereen heeft ze in mindere of meerdere mate. Uiteraard heeft je opvoeding ook nog invloed. Je kan als introvert je grenzen wel wat verleggen, maar je kan jezelf niet volledig veranderen. Dertig procent van de bevolking is introvert en wordt zo geboren.”
Het verschil introvert – extravert wordt ook in de werking van het brein gezien.
“Het introverte brein bleek gevoeliger voor dopamine, waardoor het simpelweg veel minder prikkels kan verdragen. Introverten zitten sneller aan hun optimale staat van arousal, opwinding. We hebben minder licht nodig, minder lawaai en minder sociale interactie. Ik aard niet in een drukke omgeving en krijg hoofdpijn van een onbekende stad waar er duizenden nieuwe prikkels op me afkomen. Op een citytrip zoek ik de rustige pleinen en parken op, en ga ik niet meteen in die hippe bar aan de toog hangen. Betekent dit dat ik een dramaqueen ben? Nee, ik ben introvert. Wij ervaren de wereld anders.»
Een citytrip organiseer je zelf, maar je zal maar in zo’n kantoortuin zitten.
“De lockdown was voor veel introverten een verademing. Eindelijk vielen alle sociale verplichtingen weg. Waren onze weekends leeg. Moesten we niet meer naar dat drukke kantoor vol telefoongerinkel en inhoudsloos getater. Introverten floreren in hun thuiskantoor. Extraverten snakken naar die babbel bij het koffieapparaat. Voor ons, introverten, is zoiets nutteloze afleiding. Wanneer de verplichte kantoorpraat wegvalt, voelt dat als een verademing.”
Ik ben opgehouden met mezelf te vergelijken met de vlotte, extraverte babbelaars. Ik zal nooit een supersociaal wezen zijn. Sinds ik daar vrede mee heb, gaat alles veel beter
“Corona is een katalysator geweest: zowel introverte mensen als hun werkgevers hebben ondervonden dat je op een andere manier kan werken, dat je niet altijd bij elkaar moet zitten in een kantoortuin. Veel bedrijven omarmen vandaag een vorm van hybride werken – thuis en op kantoor – en dat is een kentering.”
Jij baseerde het boek op je eigen ervaringen, met de bedoeling om meer begrip te krijgen voor introversie. Waarom vond je dat nodig?
“Omdat we in een erg extraverte maatschappij leven. Ik heb altijd heel sterk het gevoel gehad dat de extraverte mensen meer aandacht kregen, dat er het meest naar hen geluisterd werd. Zij laten van zich horen, dus zij bepalen het ideaal. Ik voelde me vaak niet gezien of gehoord, en dat leidde tot veel frustraties. Daarom heb ik mezelf gepusht om extraverter te zijn dan ik was, en dat heeft me voor een stuk geholpen. Ik heb mijn grenzen wat verlegd. Maar ik ben ook de voeling met mezelf kwijtgeraakt, ben continu over mijn limieten gegaan, en dat heeft pijn gedaan. Ik merk dat veel mensen zich in dat verhaal herkennen, dat continu ‘moeite doen’ om erbij te horen, terwijl het op lange termijn toch niet lukt. Ik wil duidelijk stellen: je hoeft je als introvert niet aan te passen. Je moet niet veranderen. Je mag zijn wie je bent. De wereld heeft nood aan introverten, aan mensen die kunnen observeren, die bedachtzaam en behoedzaam zijn. Uiteraard kan je groeien, het is niet dat je als introvert geboren wordt en geen millimeter kan ‘stretchen’, of nooit eens een extraverte activiteit kan doen. Je kan zelf uitdagingen aangaan, je omgeving kan je stimuleren. Doe dat niet tegen je zin, omdat je denkt dat het moet. Blijf trouw aan jezelf.”
Er staan verrassende namen in het rijtje introverten: Emma Watson, Barack Obama en Bill Gates… Zelf sprak je onder anderen met premier Alexander De Croo, tv-persoonlijkheid Stephanie Coorevits en economieprofessor Stijn Baert.
“Het zijn stuk voor stuk succesvolle mensen, leidersfiguren die er niet voor terugdeinzen om voor een groot publiek te staan. Ik wilde de clichés ontkrachten. Je kan als introvert echt wel bereiken wat je wil in het leven, zonder je natuur geweld aan te doen. Het vraagt misschien meer planning. Stijn Baert vertelt dat hij al zijn media-optredens zorgvuldig voorbereidt en exact weet wat hij zal zeggen. Hij klimt zonder problemen het podium op, maar stel hem geen vragen als je hem op straat ontmoet. Dan klapt hij dicht.”
“Zelf voelde ik me vroeger snel overweldigd op een vergadering. Er werd over mijn ideeën heen geschreeuwd en als me iets gevraagd werd, zat ik met mijn mond vol tanden. Intussen weet ik hoe belangrijk een goede preparatie voor me is. Als ik de onderwerpen ken en op de hoogte ben van de agenda, verloopt een meeting voor mij veel vlotter. Onlangs ging ik naar een netwerkreceptie. Daar moet ik me enorm voor forceren, maar ik probeer zulke events nu op mijn manier te benaderen. Ik gooi me niet meteen in het gewoel, maar bekijk het eerst even. Wie staat er nog alleen? Met wie zou ik kunnen praten? Voor mij is er veel veranderd toen ik mezelf toestond om de zaken op mijn manier aan te pakken. Toen ik mezelf als introvert aanvaardde en zei: ‘Het is oké, ik mag mijn tijd nemen en observeren’. Ik ben opgehouden met mezelf te vergelijken met de vlotte, extraverte babbelaars die op zo’n event aanwezig zijn. Ik zal nooit een supersociaal wezen zijn. Sinds ik daar vrede mee heb, gaat alles veel beter.”
Wij hebben de rust simpelweg nodig om de batterij op te laden, om daarna weer echt aanwezig te kunnen zijn
“Het wordt tijd dat we voorbij het extraverte ideaal leren kijken. Dat we aanvaarden dat het oké is om de ‘stille’ te zijn. Het is oké om liever thuis te blijven en tv te kijken, een boek te lezen of in de tuin onkruid te wieden in plaats van naar een receptie te gaan. Het is oké om te zwijgen tijdens een vergadering. Het is oké om je kinderen een hele dag weg te brengen omdat je behoefte hebt aan stilte en rust. Het is oké om heel je weekend alleen door te brengen, gewoon omdat je daar zin in hebt. Het is oké als je voor je verjaardag liever alleen naar de sauna gaat dan met een hoop vrienden op café. Of als je met kerst liever in een bos gaat wandelen dan fondue gaat eten met de hele familie. Dat wil niet zeggen dat we onze kinderen, vrienden of familie niet graag zien. Of dat we een ondermaatse werknemer zijn. We hebben die rust simpelweg nodig om de batterij op te laden, om daarna weer echt aanwezig te kunnen zijn.”
Het stille meisje 